KRETA - wyspa minosów
"Jest pośrodku ciemnego jak wino morza ziemia niejaka, Kreta, piękna i żyzna, wokół wodą oblana. Ludzi tam ćma i dziewiędziesiąt miast. Największe wśród nich jest miasto Knossos, a królował w nim co dziewięć lat obierany król Minos, wielkiego Zeusa powiernik." - Homer "Odysea"
Skoro piszemy "Egipt-kraj faraonów" możemy z pewnością użyć podobnej zbitki słów w odniesieniu do Krety. Minos był bowiem legendarnym królem Krety, ale także nazwą, tytułem podobnie jak faraon. Jest to miano całej dynastii wywodzącej się z Knossos. Zgodnie z mitem Minos, Radamantys i Sarpedon to synowie Zeusa poczęci na Krecie z fenickiej księżniczki Europy. Następnie Europa poślubia lokalnego władcę Asteriosa, który adoptuje trzech synów boga. Minos wygania swych braci i zostaje królem.
Niektórzy badacze wywodzą to imię od staroegipskiego królewskiego imienia "Meni-Menes". Ponieważ w piśmie egipskim nie zaznaczano samogłosek nie wiadomo jak brzmiało ono w ustach Egipcjan, Kreteńczyków czy Greków. Natomiast egipski Menes był tym władcą, który zjednoczył w 2950 r. p.n.e. Górny i Dolny Egipt. Był najstarszym i najbardziej czczonym władcą prawdziwego imperium starożytnego świata.
W tych czasach nie używano tytułu faraon, pochodzi on z Biblii i pojawił się w użyciu dopiero w XIV wieku p.n.e. w czasach Nowego Państwa. Wydaje się bardzo możliwe, że za wczesnych dynastii popularnym określeniem "faraona" było imię pierwszego władcy czyli Menesa. I tak dochodzimy do naszego Minosa, a związki Krety z Egiptem są dobrze udokumentowane. Kultury te miały wielki wpływ na siebie zwłaszcza w kulcie zmarłych, misteriach i igrzyskach rytualnych.
Czymże była zatem kultura i cywilizacja minojska? U jej podstaw legły odkrycia sir Artura Evansa, ale jego błędne koncepcje i wyidealizowane obrazy z życia społecznego do dziś ciążą nad obiektywnym i naukowym podejściem do tego problemu.
W poniższym szkicu postaram się w skrócie przedstawić zestawienie najważniejszych błędów Evansa w świetle obecnych badań nad cywilizacja minojską.
HTML Album Generated by STGThumbImpresje z Krety
Chania street
57,09 KB
|
Chania
32,30 KB
|
Elafonissi Beach
53,63 KB
|
Heraklion
35,34 KB
|
Knossos
51,83 KB
|
Church
24,05 KB
|
Storm
29,40 KB
|
St.Theodor Island
35,47 KB
|
Więcej zdjęć z Krety i Santorini w nowej galerii-zob. tutaj. Razem 60 dodatkowych fotek. Moja druga wizyta na Krecie miała miejsce w sierpniu 2009 roku. Już wkrótce zamieszczę zdjęcia z tego pobytu.
Dzisiejsza Kreta jest największą wyspą grecką i kraina górzystą, co należy brać pod uwagę planując zwiedzanie. Odległości są znaczne, a żadna droga nie prowadzi prosto do celu.
Czasami w ogóle brak dróg i wówczas korzystamy z promów lub własnych nóg.
Przwodniki i strony poświęcone tej pięknej wyspie wskazują na miejsca warte odwiedzenia. Liczne miejscowe biura turystyczne zabiorą nas na takie wyprawy taniej, aniżeli nasze biuro podróży, zatem jeśli znamy angielski unikajmy pośredników.
Najlepsze są jednak samodzielne wycieczki wynajętym pojazdem, ale z konieczności musimy skorzystać z biura w dwóch przypadkach: wyprawy do wąwozu Samaria oraz wycieczki na Santorini.
Nie przepadam za nurkowaniem na wyspach greckich- z reguły wyznaczają nam jedno nieciekawe miejsce, gdzie tłoczą się zaawansowani z nowicjuszami. Kreta z uwagi na swoją wielkość ma takich miejsc dla płetwonurków aż pięć, głównie na wschodzie wyspy i jedno na południu. Nurkowanie np. z Pelagos kosztuje 40 euro z ich sprzętem. Podobna ofertę ma Posejdon Dive Center.
Tym razem wybrałem nurkowanie swobodne w pobliżu wyspy Św.Teodora obok Agia Marina. Tak jak przypuszczałem niewiele rybek, dużo jeżowców i fire worms. Ale na głębokości 5-6 metrów leżał tam wrak - wg właściciela łodzi niemiecki z okresu II wojny. Nie figuruje on jednak w żadnym znanym mi wykazie wraków z tego okresu. Przypuszczałem, że to niewielki kuter rybacki z późniejszego okresu, ale ponieważ nigdy dotąd nie nurkowałem bez butli na takim obiekcie zrobiłem serię zdjęć. Zapraszam do ich obejrzenia, choć oczywiście nie jest to rafa koralowa. Zdjęcia z rafy w tej galerii.
Na koniec pozycje książkowe, które warto przeczytać poza typowymi przewodnikami turystycznymi.
1/"Tajemnica Krety"-Hans G. Wunderlich, wyd. Universitas -Kraków, 2003.
2/"Crete, the Battle and the Resistance"-Anthony Beevor, Penguin Books 1998.
3/"The Cretan Runner"- George Psychoundakis, Penguin Books 1992.
4/"The fall of Crete"- Alan Clark, Cassell Military Paperbacks 2002.
5/"The Lost Battle, Crete 1941"- Callum Macdonald, Free Press, 1993.
6/ "In search of Knossos: The quest for Minotaur's labirynth"- G. Caselli, Peter Bedrick Books, 1999.
7/ "Labirynt nad morzem"- Zbigniew Herbert, Zeszyty Literackie 2000.
Poz. 2 i 3 łatwo nabyć na wyspie w wielu supermarketach /13,7 euro/. Szczególne popularne są wspomnienia łącznika ruchu oporu Georg'a Psychoundakisa. Pozostałe książki w Merlinie lub w Amazon
Bardzo bogaty zestaw książek o Krecie znajdziecie w "The Hellenic Bookservice". Można je tam od razu zamówić- za ok. 6 tys. zł staniemy się właścicielami biblioteczki liczącej blisko 80 tomów poświęconych wyłącznie tej wyjątkowej wyspie.Tyle też wynosi koszt pobytu 2 osób, ale żadna przecież książka nie zastąpi słońca, kolorów i zapachów Krety.
Atrakcyjne położenie Krety powodowało, że panowały tam na przestrzeni wieków wszystkie liczące się mocarstwa czyli Rzymianie, Bizantyjczycy, Wenecjanie, Genueńczycy, Turcy i Egipcjanie. Ostatnia inwazja miała miejsce w czasie II wojny światowej, kiedy to desant niemiecki opanował po ciężkich walkach Kretę zdobywając lotnisko Maleme w rejonie Chanii w maju 1941 r. Miejscowa ludność wykazała odwagę i brawurę zarówno w czasie ewakuacji wyspy, jak również później walcząc w ruchu oporu podczas 4-letniej okupacji.
W podanej literaturze, jak również w odnośnikch można odnaleźć wszelkie fakty dotyczące omawianych wydarzeń. Dziś można oglądać istniejące nadal pasy startowe lotniska Maleme oraz cmentarze wojenne aliantów i niemiecki w pobliżu lotniska. Opis samej inwazji na polskiej stronie tutaj.
Nie można zwiedzać tej wyspy bez głębokich odniesień do historii- to jedna z kilku kolebek cywilizacji, tygiel w którym oryginalnie przetworzona kultura i sztuka egipska oraz wpływy Byblos, Ugarit i Grecji mykeńskiej stopiły się w coś nowego, coś czego wpływy odnajdujemy w naszej, współczesnej kulturze, języku i obyczajach.
Ciekawsze linki
Najlepsza strona o Krecie
Crete on the Net
Najlepsza strona o Krecie w czasie II wojny
Travel to Crete
Zobacz także inne strony Kurzawy:
